Chủ
nhật, trời hanh nắng sau nhiều ngày mưa rả rích, bà mang bộ quân phục cũ ra
phơi. Mình biết ngay là bà đang chuẩn bị cho ngày họp mặt các chiến sỹ Điện
Biên Phủ. Buổi tối bà ngồi cặm cụi kiểm tra từng cái nút áo. Bộ quân phục này
rất quen thuộc với bà, dù bà có mấy bộ quân phục mới nhưng bà chỉ thích mặc bộ
quân phục này vì bà bảo đây là áo bộ đội Cụ Hồ, bà đã mặc từ ngày còn trẻ, đến
khi về nghỉ hưu bà vẫn giữ và mặc cho đến tận bây giờ. Trong giọng nói của bà
có sự trìu mến và ấm áp khi nhắc đến áo bộ đội Cụ Hồ.
Con cháu nghe bà kể chuyện Điện Biên
Quê bà
là làng Cam Giá, xã Ninh Khánh, huyện Gia Khánh nay là phường Ninh Khánh, thành
phố Ninh Bình, tỉnh Ninh Bình, xưa kia là vùng chiêm trũng nghèo khó, chỉ được
biết đến với đình làng Cam Giá, còn được gọi là đình Voi đá Ngựa đá. Bà mồ côi
mẹ từ rất sớm và đã cùng cụ ngoại chèo lái gia đình. Bà rất ít khi kể về thời
tuổi trẻ của bà khi ở quê vì bà cũng có trắc trở. Bà chỉ hay kể về những câu
chuyện thời thơ ấu và về cụ ngoại, về những món ăn dân dã nhưng đã được cụ
ngoại chế biến rất khéo léo, nên trong làng ngoài xã có việc đều mời cụ ra đình
nấu nướng. Bà có cái chăm chỉ tảo tần của người con gái sớm phải vất vả lo toan
và cái khéo léo, giỏi thu vén của cụ ngoại. Nhờ đó mà bà đã nổi tiếng toàn mặt
trận Điện Biên Phủ về tài bếp núc (chuyện này mình sẽ kể sau).
Bà làm
du kích xã từ hồi đôi tám, đến năm 22 tuổi bà đã được tổ chức phân công đi phục
vụ chiến dịch Hòa Bình năm 1952, bà vào
luôn đội DT3 sau đó chuyển tên thành Đội điều trị 3 (tiền thân của Bệnh viện
103 bây giờ). Bà rất tự hào vì là một trong những người đầu tiên của DT3. Chiến
dịch Hòa Bình rất gian khổ, đến nỗi sau chiến dịch rất nhiều du kích đã không
có sức để theo các chiến dịch tiếp theo nên đã về lại quê nhà làm nông. Bạn của
bà sau này gặp bà đã nói là ngày xưa không chịu được gian khổ nên về quê làm
ruộng, thấy bà là cán bộ, đi thoát ly làm “người nhà nước” thì cứ xuýt xoa hối
tiếc mãi. Tiếp sau đó bà đi nuôi hàng binh, tù binh của địch tận Hà Giang,
Tuyên Quang. Bà kể ngày 2.9 trao trả tù binh, mỗi tù binh được tặng 1 huy hiệu
Bác Hồ và một chiếc khăn tay thêu chim bồ câu hòa bình, mọi tù binh đều rất cảm
động. Ngay sau đó bà được điều động đi nhận “nhiệm vụ đặc biệt”.
Ngày đó
bà cũng không biết là nhiệm vụ gì, chỉ biết tổ chức điều động là lên đường. Đi
được nửa đường thì được thông báo là đi tham gia chiến dịch Trần Đình, đến khi
lên Điện Biên Phủ bà mới biết chiến dịch Trần Đình là chiến dịch Biện Biên Phủ.
Đường đi từ Yên Bái lên Điện Biên Phủ bà đi bộ đúng 1 tháng với rất nhiều gian
nan, vất vả, đêm đi ngày nghỉ, hoặc ngày đi thì phải luồn rừng, luồn khe để
tránh máy bay địch. Lương thực thì mỗi người có một bao tượng đựng khoảng 5-6kg
gạo, hết gạo mà chưa gặp binh trạm thì phải ăn rau rừng để dành gạo nấu cháo
cho thương binh. Dù khó khăn thiếu thốn nhưng bà và đồng đội không ai tơ hào gì
của đồng bào dân tộc mặc dù đôi khi gặp bên đường nương ngô, nương lúa của dân.
Thỉnh thoảng may lắm không phải ngủ rừng vì được ngủ nhờ nhà dân thì mọi người
lại cùng nhau ca hát ở dưới nhà sàn (người dân tộc không cho hát trên nhà vì sợ
gọi con ma đến). Bạn của bà cũng có rất
nhiều người bị tụt lại, do không đi rừng quen chân bị nứt nẻ, toác máu, phải đi
cùng đoàn thu dung. Còn bà dù nhỏ bé nhưng vẫn theo kịp đoàn quân, vào trận địa
đúng hạn. Bà kể, đến chân đèo Pha Đin thấy đèn nhấp nháy trên cao, hỏi chỉ huy
mới biết là đèn xe chở lương, chở pháo trên đỉnh đèo. Bà đi mất đúng 1 ngày mới
đi hết đèo Pha Đin. Nói chung là cuộc hành quân đó vô cùng vất vả.
Bà, năm 1958
Trong chiến
dịch Điện Biên Phủ, bà làm cô nuôi ở đội Trọng thương, ngày đó Đội điều trị 3
chia thành 3 đội là Trọng thương, Trung thương và Khinh thương. Bà bảo, đội
Trọng thương toàn thương binh nặng vào đầu vào ổ bụng, thương binh toàn ăn nước
cháo. Hàng ngày bà nấu cháo cho bộ đội mà thức ăn cũng chẳng có gì ngoài thịt
trâu khô ở hậu phương chuyển lên, mắm kem từ Thanh Hóa chuyển vào. Bà phải đi
tìm rau muống chua, rau dớn, rau tàu bay để bổ sung thức ăn và vitamin cho
thương binh, cũng như cho đội viên. Ngày đó, gạo nuôi quân chủ yếu là gạo của đồng
bào dân tộc Mường vùng Tây Bắc, nửa giống gạo nếp, nửa giống gạo tẻ. Nấu cơm bằng
gạo đó không dễ, cơm lúc sống lúc khê, thương binh ăn không nổi. Bà nghĩ ra
cách cho gạo vào túi vải ngâm qua đêm dưới suối, sáng hôm sau lót lá chuối vào
cái sảo lớn, lấy bùn đất trét kín thành cái chõ đồ xôi. Thỉnh thoảng được cấp đậu
xanh, bà đồ xôi nếp đậu. Xôi bà nấu khéo và ngon, thương binh ở đội khác cũng sang
xin. Với thương binh nặng không ăn cơm được, không có sữa cho anh em uống, bà Vấn
nấu cháo thật nhuyễn, cho cháo vào túi vải, dùng đôi đũa cả kẹp chặt lấy nước cháo
thương binh. Kể lại thì dễ, nhưng làm được những việc đó là cả một kỳ công,
chưa kể phải nấu nướng bằng bếp Hoàng Cầm, loại bếp dã chiến độc đáo của bộ đội
ta, có tác dụng làm tan loãng khói bếp, tránh bị địch phát hiện. Bà kể, lơ mơ để
dù chỉ một chút khói là đà trên lá cây, sẽ bị đồng chí phòng gian đi kiểm tra dội
nước dập tắt bếp, đã không hoàn thành nhiệm vụ lại còn bị kỷ luật.
Kỷ niệm sâu sắc nhất của bà là hai lần bị bom
suýt chết, vì nơi đóng quân của DT3 cũng thường bị máy bay Pháp thả bom, bắn
phá. Một lần, bà đang đi tìm hái rau bên bờ suối thì máy bay Pháp thả bom, mảnh
bom găm ngay cạnh người bà. Một lần khác, vừa nghe thấy tiếng máy bay, bà vội
nhảy xuống hầm cá nhân, bom nổ, mảnh bom cắm vào nơi bà vừa đứng. Tuy nhiên, bà
và đồng đội cũng có những giờ phút thảnh thơi ở chiến trường. Về đêm, khi công
việc đã xong, họ trèo lên nóc hầm nhìn xuống thung lũng Điện Biên Phủ, thấy
pháo sáng địch bắn sáng rực, máy bay địch bay như châu chấu, thả dù đồ tiếp viện
cho quân của De Castries đang bị bao vây. Nhìn vui mắt lắm, nhưng bà và các bạn
chỉ dám xem trộm, vì chỉ huy biết sẽ mắng đuổi xuống vì sợ trúng đạn pháo địch.
Bà kể chuyện nuôi thương binh ở Điện Biên Phủ trong một chương trình của VTV1 dịp kỷ niệm 50 năm chiến thắng Điện Biên Phủ, năm 2004
Rồi một ngày toàn mặt trận thưa dần tiếng súng,
đến chiều thì tin thắng trận truyền về. Bác sĩ, cấp dưỡng, thương binh ở DT3 mừng
vui ôm nhau, reo hò ca hát mà nước mắt cứ chảy ra. Bà gặp ông, người bạn đời của
bà trong những ngày như thế. Trong chiến dịch Điện Biên Phủ, ông là trung đội
trưởng pháo cao xạ 37 ly của Trung đoàn 367, đơn vị pháo cao xạ đầu tiên của
Quân đội Nhân dân Việt Nam ,
tiền thân của Sư đoàn Phòng không 367 hiện nay. Ông bị sốt rét, phải điều trị tại
DT3. Tại đây, người trung đội trưởng có giọng hát trống quân rất hay đã làm
quen với người nữ cấp dưỡng đảm đang, chu đáo. Hai chiến sĩ Điện Biên đã cùng
nhau đi qua những ngày ác liệt của cuộc kháng chiến chống Mỹ, vượt qua mọi khó
khăn, vất vả để nuôi 7 người con trưởng thành.
Sau chiến dịch Điện Biên Phủ, bà vẫn làm cấp dưỡng
tại Viện Quân y 103 cho đến khi nghỉ hưu. Hiện nay, bà vẫn tích cực tham gia
các hoạt động của Hội Cựu chiến binh, Hội Người cao tuổi phường Phúc La, quận
Hà Đông, thành phố Hà Nội.
VINH HOA
Đọc truyện kể lại mà như đang được ngồi ở đó để nghe bà kể vậy. Dù không thấy nhưng chắc lúc đó mắt bà rất sáng, long lanh như tự hào về những gì mình đã đóng góp, vừa rưng rưng nhớ về những ngày gian khó :)
Trả lờiXóaThật hạnh phúc cho những ai đã cống hiến trọn cuộc đời mình.
Cảm ơn Thuy Cao
Xóa