Trông đợi gì, luật sư như thế!

          Chiều qua, khi TAND tỉnh Khánh Hòa tuyên phạt Nguyễn Ngọc Như Quỳnh 10 năm tù giam, tôi không giấu nổi nỗi buồn. Buồn và tiếc cho Nguyễn Ngọc Như Quỳnh – Mẹ Nấm.

          Tại sao tôi buồn và tiếc cho Mẹ Nấm, buồn và tiếc những gì, tôi đã (và chỉ) chia sẻ với những người hiểu tôi, hiểu vụ án, biết và hiểu chút gì đó về Mẹ Nấm. Riêng một điều tiếc tôi có thể nói với mọi người, là Mẹ Nấm đã không có được những LS có thể bảo vệ quyền lợi cho cô ấy một cách tốt nhất.  

Có 4 LS đã được TAND tỉnh Khánh Hòa cấp giấy chứng nhận bào chữa cho Mẹ Nấm, là LS Võ An Đôn và LS Nguyễn Khả Thành (Đoàn Luật sư tỉnh Phú Yên), LS Nguyễn Hà Luân và LS Lê Văn Luân (Đoàn Luật sư thành phố Hà Nội). Tại phiên tòa do TAND tỉnh Khánh Hòa mở ngày 29/6, LS Nguyễn Hà Luân vắng mặt. Nguyễn Ngọc Như Quỳnh đề nghị Tòa hoãn xử để đợi LS Nguyễn Hà Luân có mặt, và cô ấy muốn có thêm LS Hà Huy Sơn (Đoàn Luật sư Hà Nội). Ba LS cũng đề nghị tương tự. Tòa không chấp nhận các đề nghị này, vì LS Hà Huy Sơn thiếu thủ tục để được cấp giấy chứng nhận bào chữa, vắng LS Nguyễn Hà Luân nhưng đã có 3 LS bảo vệ quyền lợi cho bị cáo.  

Phiên tòa bắt đầu lúc 8 giờ ngày 29/6. Thấy LS Lê Văn Luân mặc chiếc áo như trong ảnh, thẩm phán Trần Hữu Viên chủ tọa phiên tòa nhắc nhở LS Luân thực hiện theo quy định của Liên đoàn Luật sư Việt Nam, để thể hiện sự tôn nghiêm ở chốn công đường: Khi tham gia phiên tòa, LS phải mặc quần âu màu đen, áo sơ mi màu trắng, cà vạt màu xám lông chuột. Nhưng LS Luân vẫn mặc chiếc áo đó, cả trong phiên làm việc buổi chiều của phiên tòa. Một thái độ thiếu chuyên nghiệp, thiếu ý thức với chính thân chủ của mình, như một tín hiệu xấu, rằng LS sẽ cãi chẳng đâu vào đâu.

Nguyễn Ngọc Như Quỳnh bị VKSND tỉnh Khánh Hòa truy tố về tội “Tuyên truyền chống Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam”, theo các điểm a, b, c Khoản 1 Điều 88 Bộ Luật Hình sự. Nguyễn Ngọc Như Quỳnh thừa nhận hành vi của mình đã vi phạm các điểm a, c Khoản 1 Điều 88 Bộ Luật Hình sự. Thân chủ đã thừa nhận như vậy, mà các LS không lựa theo đó để cãi làm sao có lợi nhất cho thân chủ, cứ cãi rằng các hành vi của thân chủ không cấu thành tội phạm được quy định tại Điều 88 Bộ luật Hình sự. Cãi chuyện thân chủ không cần cãi, rỗi hơi thế.  

          Một phiên tòa lẽ ra phải rất căng thẳng, sôi nổi, dự kiến kéo dài hai ngày mà xong trong một ngày. Cũng có mấy lúc mọi người trong phòng xử án được dịp thư giãn, chẳng hạn khi LS Nguyễn Khả Thành tranh luận: “Thấy người ta có bài viết sai thì nhắc nhở, xử phạt ngay chứ, sao cứ để gom lại rồi báo công an? Tôi cho rằng ông Giám đốc Sở Thông tin Truyền thông tỉnh Khánh Hòa là người độc ác.”     

          Thực ra, cũng có lúc LS nói đúng. Như LS Lê Văn Luân nói trong phần thủ tục của phiên tòa, rằng cần có thêm LS, vì ba LS hiện có không đủ khả năng bảo vệ quyền lợi cho Mẹ Nấm.

          Chưa khai cuộc đã nói thua, trông đợi gì!  

Chuyện nửa chỉ vàng ở Campuchia

     Tháng 11/1985, sau một năm học tiếng Khmer, tôi được điều động sang chiến trường Campuchia, công tác tại một xưởng quân giới của Quân đội Nhân dân cách mạng Campuchia, cấp bậc trợ lý 3 (chùm-nuôi-ca bây, nhưng dân Campuchia hay gọi là sạ bây - quan ba). Những sĩ quan công tác trực tiếp trong đơn vị quân đội của bạn như tôi được gọi là cán bộ tăng cường (căm-ma-phíc-ban boòng-caơn). Tôi và Trần Tiến Đạt, một ông bạn cùng khóa ở Học viện Kỹ thuật Quân sự, căm-ma-phíc-ban boòng-caơn tại một tiểu đoàn ô tô - thiết giáp của bạn cùng ở vùng đầm Tuol Kork, Tây Bắc thành phố Phnom Pênh. Một ông bạn đồng khóa nữa ở Học viện Kỹ thuật Quân sự là Nguyễn Hoàng Nguyên làm căm-ma-phíc-ban boòng-caơn tại Cục Công binh quân đội Campuchia. Hàng tháng chúng tôi phải mượn xe đạp hoặc thuê xe đạp ôm, lên Đoàn Chuyên gia quân sự 478 lĩnh lương. Tiền của ba thằng bỏ chung trong một hòm đạn B41.

     Cuối năm 1985, đầu năm 1986, vài tháng sau cuộc đổi tiền, đồng tiền Việt Nam bắt đầu mất giá nhanh chóng. Nhưng mấy thằng trung úy boòng-caơn chúng tôi ở với bạn, ít đi chợ búa, ít thông tin, lúc đó đâu biết chuyện tiền mất giá nhanh. Đến kỳ lĩnh lương thứ ba mới bảo nhau mang tiền 3 tháng lương ra chợ Orussey, đổi lấy tiền Campuchia. Lúc mới sang Campuchia, 1 đồng được hơn 1,2 riel. Lúc bọn tôi mang tiền ra đổi, 3 đồng chưa được 2 riel, coi như mất một nửa tiền! Bảo nhau, biết dại rồi, từ đó cứ lĩnh lương là chịu khó mang đổi ngay ra riel.

     Giữa năm 86, Đạt nghỉ phép về Hà Nội cưới vợ. Tôi và Nguyên cũng xin nghỉ phép, về phụ làm đám cưới cho Đạt, lúc đó ở cùng bố mẹ tại khu tập thể Nguyễn Công Trứ. Đêm tân hôn của Đạt, tôi ngủ cạnh giường cô dâu chú rể, sáng tỉnh dậy thấy hai chân đút trong gậm giường!

     Xong đám cưới Đạt, tôi trở lại Campuchia trước. Khi tiễn tôi, Đạt dặn dò, mày sang đó lĩnh lương, mua vàng ngay nhé! Dặn rất nghiêm túc, như bác Nguyễn Sinh Hùng khuyên chơi chứng khoán.

     Sang Campuchia, tôi lĩnh lương hai thằng (lúc đó Nguyên đi công tác nhiều, cần mang tiền để tiêu, không cất tiền chung nữa), dồn cả hai suất lương thượng úy, cả tiền tích cóp trước đó, mua được cái khoẻn nửa chỉ vàng 98. Vừa sắm khoẻn xong thì được lệnh của Cục Kỹ thuật Campuchia, đi sửa chữa vũ khí cho một số đơn vị ở tỉnh Pursat và  tỉnh Koh Kong.

     Nghĩ chuyến này đi vất vả, động chân động tay nhiều, đeo nhẫn vàng ở tay bị mòn mất (hic), tôi cắt một khuyết nhỏ phía trong nắp túi áo quân phục, bỏ cái khoẻn vào đó. Yên tâm lắm. Mày cứ nằm yên trong đó, chờ thằng Đạt sang tao moi ra khoe cho nó mừng, đỡ nhớ vợ, nhé!

     Trên đường hành quân, tôi ngồi trên đống hòm đồ nghề, dụng cụ ở thùng xe, không ngồi trong ca bin. Lúc đó, trong hàng ngũ bạn có nhiều người tốt, nhưng không ít kẻ múc pi – hai mặt, và cũng có những kẻ không ưa người Việt. Ngồi trong ca bin khó cơ động, có khi không dính đạn bọn Pol Pot phục kích mà lại ăn đạn thằng cùng đi với mình. Cả đoàn hơn 40 người, có mỗi mình là người Việt. Cứ ôm AK ngồi phía trước thùng xe, quan sát tốt, dễ ứng phó…

     Sau một chặng đường dài, đoàn xe dừng nghỉ trưa tại một thị trấn. Trên đường mải quan sát và ngắm cảnh, quên cái khoẻn ở phía ngoài trái tim. Giờ sờ lên, tim vẫn đập nhịp đều, khoẻn không thấy. Bỏ mẹ. Thì ra gió mạnh đập túi áo, cái khuy đứt chỉ rơi mất, nắp túi đập lên đập xuống, cái nhẫn vàng chui ra ngoài từ lúc nào. Biết nói sao với thằng Đạt đây! Cái thằng, trông phong lưu công tử vậy nhưng cũng chưa từng cầm nửa chỉ vàng. Hôm cưới vợ, Đạt đeo nhẫn vào tay vợ mấy lần vẫn rơi, vì nhẫn nó làm ở xưởng tôi, từ vỏ đạn 20 ly, hơi rộng…

     Bần thần một hồi, rồi thử tìm lại, biết đâu. Thế mà thấy thật. Em không rơi xuống đường mà nằm trên tấm vải bạt ở góc thùng xe, vàng chóe. May thế!

     Hôm Đạt sang, nghe tôi kể chuyện, hắn giật luôn cái khoẻn, cất biến. Nói chung, tiếng Khmer đến với với hắn rồi đi nhanh lắm, nhưng hắn giữ vàng hơi bị được!